PGD Nima

PGD (Preimplantatsiya Genetik Diagnostikasi) nima?

PGD – bu tug‘ilmagan boladagi genetik yoki xromosomal kasalliklarni oldindan aniqlash uchun ishlatiladigan reproduktiv tibbiyot usuli. U IVF (in vitro fertilizatsiya) – ya’ni, sun’iy urug‘lantirish jarayoni bilan birgalikda qo‘llaniladi.

PGD nima uchun kerak bo‘ladi?

PGD quyidagi holatlarda tavsiya etiladi:

• Oilada irsiy genetik kasalliklar mavjud bo‘lsa.

• Juftlikda xromosomal muammolar bo‘lsa.

• Avvalgi homiladorliklarda tug‘ma nuqsonlar yoki tushishlar bo‘lgan bo‘lsa.

• Keksa yoshdagi ayollarda (xromosoma xatoliklari xavfi yuqori bo‘lgan).

• Bir jinsdagi farzandni tanlash (ba’zi holatlarda, agar bu tibbiy sabab bilan asoslangan bo‘lsa).

PGD protsedurasi bosqichlari:

1. Tayyorlov bosqichi

• Ayolga gormonal dori vositalari beriladi, bu orqali tuxumdonlar ko‘proq tuxum hujayralar ishlab chiqaradi.

• Tuxumlarning yetilishi ultratovush va qon tahlillari orqali kuzatiladi.

2. Tuxum hujayralarni yig‘ish (ovulyatsiya punktsiyasi)

• Yetilgan tuxumlar kichik jarrohlik usuli bilan tuxumdonlardan olinadi (anesteziya ostida).

• Shu kunning o‘zida erkakdan spermatozoid olinadi (odatda masturbatsiya orqali).

3. In vitro urug‘lantirish (IVF)

• Tuxum va spermatozoid laboratoriyada birlashtiriladi.

• Embrionlar hosil bo‘ladi va 3–5 kun laboratoriyada rivojlanadi.

4. Embrion biopsiyasi

• 5–6 kunlik embriondan 3–5 ta hujayra (tashqi qismdan – trophectoderm) olinadi.

• Bu jarayon embrionga zarar bermaslik uchun yuqori aniqlikda amalga oshiriladi.

• Biopsiyadan so‘ng embrionlar muzlatiladi (cryopreservation), chunki genetik tahlil biroz vaqt oladi.

5. Genetik tahlil

• Olingan hujayralarda DNK tekshirilib, quyidagilar aniqlanadi:

• Genetik kasalliklar (masalan, kistoz fibroz, talassemiya)

• Xromosomal buzilishlar (masalan, Daun sindromi)

• Jins aniqlanishi (agar kerak bo‘lsa)

6. Sog‘lom embrionni tanlash va ko‘chirish (transfer)

• Genetik jihatdan sog‘lom deb topilgan embrion tanlanadi.

• Embrion bachadon bo‘shlig‘iga ko‘chiriladi (odatda ayolning keyingi hayz siklida).

7. Homiladorlik testlari

• Embrion transferidan 10–14 kun o‘tib, qon orqali homiladorlik aniqlanadi.

              PGD quyidagi holatlarda ko’rib chiqilishi tavsiya etiladi:

• Kelajakdagi ota-onalarning yoshi.

Agar ayol 35 yoshga, erkak esa 40 va undan yuqori yoshga yetgan bo’lsa.

• Genetik kasalliklar tarixi.

Bu ota-onalardan birida yoki ikkisida genetik patologiyalar mavjud bo’lgan, yoki kelajakdagi ona/ota genetik buzilishlar tashuvchisi bo’lgan holatlar. Oilada xromosoma patologiyasi bilan bolalar tug’ilgan faktini ham hisobga olish kerak. Shuningdek, erkakda og’ir erkak bepushtlik faktori mavjud bo’lib, uni bolaga o’tkazish istalmagan holatlar.

• EKUning ko’p muvaffaqiyatsiz urinishlari.

PGD muvaffaqiyatsizlik sabablarini aniqlash va homiladorlik imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi.

• Homila tushish tarixi.

PGD takroriy homila tushishiga sabab bo’lishi mumkin bo’lgan xromosoma anomaliyalarini aniqlashi mumkin.

• Ota-onalardan birida xromosoma qayta tuzilishlari mavjudligi.

Bu homilada genetik anomaliyalarga olib kelishi mumkin.

• Agar tabiiy homiladorlik (ikki yoki undan ko’p) rivojlanmagan  va  yoki homilador paytida bola tushishi bilan tugagan bo’lsa;

        PGD protsedurasi qancha davom etadi?

To‘liq jarayon odatda 1–1,5 oy davom etadi (ayolning hayz sikliga bog‘liq).